Erfbelasting

Wat is erfbelasting en wat zijn successierechten?

Wie een erfenis ontvangt, moet daar vrijwel altijd belasting over betalen. Deze belasting heette ooit officieel successierecht, maar inmiddels is erfbelasting ook een officieel begrip. In de praktijk worden beide termen door elkaar gebruikt. Erfbelasting en successierecht betekenen hetzelfde.

Wie moet erfbelasting betalen?

De belastingdienst heft erfbelasting als de overledene in Nederland woonde, of een periode korter dan 10 jaar in het buitenland. De erfgenamen betalen successierechten over hun deel van de erfenis. Als de overledene geen testament had opgemaakt, gaat de erfenis volgens het wettelijk erfrecht naar de familie. In eerste instantie naar directe nabestaanden: partner en/of kinderen. Als die er niet (meer) zijn, gaat de erfenis naar ouders, broers en zussen. Zijn die er ook niet, dan naar neven en nichten.

Heeft de overledene wel een testament? Dan staat daarin wie de erfgenamen zijn en wat ze erven.

Erfbelasting en de verschillende tarieven

De hoogte van het bedrag dat je moet betalen hangt af van de omvang van de erfenis en je relatie tot de overledene. De belastingdienst rekent voor erfbelasting verschillende tarieven. De erfbelasting voor kinderen en partner kent een lager percentage dan voor kleinkinderen en overige erfgenamen.

De tweede factor is het bedrag dat je erft. Hoe groter de erfenis, hoe hoger het percentage dat je hierover betaalt. De precieze bepalingen worden jaarlijks bijgesteld. De belastingdienst heeft een actueel overzicht van de tarieven.

Koophuis en erfbelasting

Let op: onroerende zaken, zoals een koophuis, hebben een financiële waarde die onderdeel zijn van de erfenis. Je betaalt hier dus ook successierecht over. Maar voordat het huis verkocht is, beschik je nog niet over het geld. In dit scenario kan het zijn dat je erfbelasting betaalt over een bedrag dat je nog niet hebt ontvangen. Je wordt geacht de erfbelasting te voldoen binnen maximaal acht maanden na het overlijden. Het is dus verstandig het huis binnen deze termijn te verkopen.

Meer over het erven van een huis

Vrijstelling erfbelasting

Net als sommige andere belastingen, kent de erfbelasting een aantal vrijstellingen. Een vrijstelling is het deel van de erfenis waarover je geen belasting hoeft te betalen. De vrijstellingen binnen de erfbelastingen worden bepaald door de relatie van erfgenamen tot de overledenen. Echtgenoten en partners krijgen veruit de hoogste vrijstelling. Voor kinderen, achterkleinkinderen of andere erfgenamen is het vrijgestelde bedrag veel later. Dit zijn de vrijstellingen in 2023.

Je erfbelasting berekenen

De verschillende voorwaarden, tarieven en vrijstellingen maken het ingewikkeld om precies te bepalen wat je aan successierecht moet betalen. De Belastingdienst biedt op haar site een handige rekentool. Daarmee reken je uit welk bedrag je in jouw situatie verschuldigd bent. Bereken je erfbelasting op Belastingdienst.nl

Aangifte erfbelasting

Net als bij inkomstenbelasting, moet je zelf aangifte doen van je erfbelasting. Eén van de erfgenamen ontvangt van de Belastingdienst informatie en een aangifteformulier. Vaak wordt in een testament beschreven wie van de erfgenamen contactpersoon is. Dat wordt ook wel de executeur genoemd. De erfgenamen kunnen er ook voor kiezen een notaris aan te wijzen als executeur. In de informatie van de Belastingdienst wordt uitgelegd hoe de aangifte van de erfbelasting precies werkt en wanneer je de aangifte moet doen. Ontvangt de executeur geen aangifteformulier? Dan moet je deze zelf bij de Belastingdienst opvragen.

Rente over de erfbelasting

Doe je de aangifte van de erfbelasting niet binnen de gestelde termijn van acht maanden? Of is je aangifte niet juist? Dan kun je te maken krijgen met belastingrente. Dat is een rente over het verschuldigde bedrag. Het rentepercentage van de belastingrente kan per jaar verschillen. Kijk voor de actuele percentages op de site van de Belastingdienst.

Is erfbelasting aftrekbaar?

Normaliter mag je belastingschuld niet opnemen als schuld in Box 3. Er geldt een uitzondering als er sprake is van onverdeelde nalatenschap. Onverdeelde nalatenschap is een erfenis die nog niet verdeeld is onder de erfgenamen. Over deze erfenis betaal je vermogensbelasting, ook al heb je deze dus nog niet daadwerkelijk ontvangen. Als je op 1 januari van het opvolgende jaar de erfbelasting nog niet betaald hebt, kun je deze nog te betalen erfbelasting opgeven als zijnde schuld en vermindert dit je vermogen.

Een deel van je vermogen is belastingvrij. Tot welk bedrag je vermogen belastingvrij is verschilt van jaar tot jaar. De actuele bedragen vind je op de site van de belastingdienst.

Hoeveel erfbelasting betaal je over een huis?

Onroerend goed, zoals een woning, vertegenwoordigt een financiële waarde en wordt door de Belastingdienst als deel van de erfenis gezien. Je betaalt dus erfbelasting over het huis dat je eventueel erft. Voordat het huis verkocht of verhuurd is, kost het bezit ervan je alleen maar geld. Het is verstandig om hier rekening mee te houden in de beslissing om het huis (snel) te verkopen of te verhuren.

Meer over het erven van een huis

Legaat vrij van recht

Een legaat vrij van recht of legaat erfbelasting is een mogelijkheid om een nabestaande zonder erfbelasting te laten erven. De erflater kan in het testament bepaald hebben dat een nabestaande een legaat vrij van recht ontvangt. Bijvoorbeeld als één van de erfgenamen een netto bedrag goed kan gebruiken. Of een waardevol erfstuk een erfgenaam toe moet komen zonder dat dat tot hoge erfbelasting leidt.

Hoe werkt het precies? Het legaat (een specifiek onderdeel van de erfenis) wordt aan een erfgenaam toegewezen. De erfbelasting voor dit deel van de erfenis wordt dan betaald door de overige erfgenamen samen, uit hun deel van de erfenis.

Erfbelasting in het buitenland

Soms zijn er rond een erfenis ook vragen over erfbelasting in het buitenland. Als de erflater of een erfgenaam in het buitenland woont, heeft dat gevolgen voor het successierecht. Enkele scenario’s:

De erflater woonde korter dan tien jaar in het buitenland

Als de erflater minder dan tien jaar buiten Nederland woonde, betalen nabestaanden belasting volgens het in Nederland geldende erfrecht.

Erflater woonde langer dan tien jaar in het buitenland

Woonde de erflater langer dan tien jaar in het buitenland? Dan geldt het erfrecht van het land waar de erflater woonde. Dat kan een groot verschil maken, omdat tarieven voor deze belasting in verschillende landen sterk uiteenloopt.

Erfgenaam woont in het buitenland

Als de erfgenaam in het buitenland woont maar de erflater had de Nederlandse nationaliteit, geldt het Nederlandse erfrecht. In sommige situaties leidt een buitenlandse erfenis tot dubbele erfbelasting, vanwege de verschillen in het geldende erfrecht. Om dit soort situaties te voorkomen heeft de Nederlandse rijksoverheid met een aantal landen een overeenkomst gesloten en vastgelegd in het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001.

Het F-formulier en aangifte inkomstenbelasting voor de overledene

Naast het successierecht krijgen nabestaanden na overlijden ook te maken met de inkomstenbelasting. Die moet voor de overledene nog voldaan worden. Je ontvangt hiervoor het zogenaamde F-formulier. Ontvang je dit formulier niet? Vraag dan voor de zekerheid bij de Belastingdienst na of dit klopt. Met het F-formulier of F-Biljet doe je aangifte voor de overledene.

Aangifte over het jaar van overlijden

Was je partner of echtgenoot van de overledene en tot het overlijden fiscaal partner? Je kunt het gehele jaar als fiscale partners aangemerkt worden. Dan doe je via het F-Formulier aangifte voor je overleden partner. Daarnaast doe je zelf op papier aangifte, met het zogeheten P-formulier. Als je hier niet voor kiest kun je je aangifte digitaal doen.

Aangifte over het jaar voor overlijden

Moet je ook aangifte over het jaar vóór overlijden doen? Dat doe je dan ook op papier, met het eerder genoemde P-formulier.