Testament opstellen en je nalatenschap regelen

Hoe stel je een testament op?

Een testament opstellen doe je samen met een notaris. Je kunt deze zelf kiezen. Er zijn veel notarissen die deze dienst aanbieden, tegen uiteenlopende tarieven. De notaris bespreekt met jou wat je wilt regelen. Met jouw antwoorden kan hij een voorstel doen. Een notaris adviseert je ook over de gevolgen van je keuzes.

Wanneer stel je een testament op?

Veel mensen stellen pas een testament op als ze ouder zijn. Maar er zijn goede redenen om dit eerder te doen. Of om je bestaande testament te wijzigen. Doe dit als je:

De kosten van het opstellen van een testament

Wat kost het opstellen van een testament precies? Je schakelt hiervoor een notaris in. Notarissen die deze dienst aanbieden, doen dat voor uiteenlopende tarieven. Een testament opstellen kost veel tijd en daarom ook geld. Houd in ieder geval rekening met een bedrag van € 250 tot € 800.

De prijs van de notaris is een belangrijke factor voor je keuze. Dat is begrijpelijk. Maar houd ook rekening met service en kwaliteit. Beslissingen over je testament kunnen in de toekomst veel geld kosten of juist opleveren. Ook voor notarissen zijn er tegenwoordig vergelijkingssites.

Overweeg ook de reisafstand tot het notariskantoor. De kans is aanwezig dat je meerdere keren naar het kantoor gaat. Handig als het een beetje in de buurt is.

Zelf een testament maken?

Het is in Nederland niet mogelijk om geheel zelfstandig een testament te maken. Het zogeheten onderhandse testament is wel een mogelijkheid. Dit kun je zelf opstellen. Daarna breng je het bij een notaris in bewaring. Daar zijn ook kosten aan verbonden. Je bespaart daarmee enkele honderden euro’s. Het opstellen van een testament komt heel nauw. Daarom raden wij je aan om alleen zelf een testament te maken, als je verstand van zaken hebt.

Het codicil: een handig document

Een codicil is een handig document als je geen testament wilt laten opstellen. Hierin schrijf je bepaalde wensen op voor na je overlijden. Bijvoorbeeld aan wie je bepaalde voorwerpen wil nalaten, zoals sieraden, schilderijen of meubelstukken.

Ook leg je in een codicil je voorkeuren voor je uitvaart vast. Let op: met dit document regel je niét wat er gebeurt met je geld en huis.

Digitaal testament opstellen

Tegenwoordig kun je zelf ook een digitaal testament opstellen. Je vult dan online je voorkeuren in en een notaris stelt het daadwerkelijke testament op. Je hoeft dan alleen nog te ondertekenen.

Ook een digitaal testament opstellen kost geld. Je bespaart wel enkele honderden euro’s, maar loopt hiermee mogelijk wel relevant advies mis. Advies over bijvoorbeeld erfbelasting, waardoor jij en je erfgenamen juist geld besparen. Als je nalatenschap ingewikkeld is, kun je het beste een notaris inschakelen.

Checklist: wat staat er in een testament?

Wat staat er allemaal in een rechtsgeldig testament? Hieronder een checklist om je op weg te helpen.

De erfgenamen

Dit is waarschijnlijk het eerste waar je aan denkt: je erfgenamen. Als je geen testament hebt, bepaalt de Nederlandse wet wie je erfgenamen zijn. Dat zijn je familieleden. Mogelijk wil je zelf bepalen wie de erfgenamen zijn. Je kunt in het testament zelf aanwijzen wie er erft, en wie niet. Zo kun je ook personen uitsluiten van de erfenis, die volgens het geldende erfrecht wel erfgenaam zouden zijn.

De uitzondering hierop zijn kinderen als wettelijke erfgenaam. Je kunt hen wel uitsluiten, maar niet volledig. Zij hebben in ieder geval recht op een zogeheten ‘legitieme portie’. Dat is de helft van het deel dat zij zouden erven volgens het in Nederland geldende erfrecht.

Wie erft wat?

Ook de verdeling van je erfenis legt je vast. Je kunt voor elke erfgenaam bepalen welk deel deze ontvangt. De uitzondering daarop is de hierboven genoemde legitieme portie. Je kinderen hebben daar altijd recht op. Buiten dat kun je dus je kinderen of andere familieleden als erfgenaam aanwijzen. Maar ook goede doelen of andere organisaties. Aan elk van de erfgenamen kun je specifieke onderdelen van je nalatenschap toewijzen.

Legaat

Een legaat is een bepaling waarmee je een erfstuk of geldbedrag aan een erfgenaam toewijst. Die persoon of instantie is de legataris. Vaak wordt een legaat vrij van recht toegewezen. Bij een legaat vrij van recht wordt de erfbelasting over dat deel betaalt uit de gehele erfenis.

Met een legaat vrij van recht kun je het nettobedrag bepalen dat een erfgenaam ontvangt. Of je wijst een kostbaar erfstuk aan iemand toe. Deze erfgenaam hoeft dan geen erfbelasting over dat voorwerp te betalen.

De executeur

De executeur is de persoon die na je overlijden alles rond het testament regelt. Dit kan een familielid of nabestaande zijn, of een onafhankelijk executeur. Bij het regelen van je testament bepaal jij de executeur. Ook stel je de bevoegdheden van deze persoon vast. De executeur kan je ook bij leven al begeleiden met je wensen.

Bewindvoerder

Je kunt ook een bewindvoerder vastleggen in je testament. De bewindvoerder beheert het geërfde vermogen voor een erfgenaam. Dit kun je doen voor kinderen of jongeren. Of voor erfgenamen die om andere redenen hulp nodig hebben bij het beheer van hun vermogen. Tot wanneer de bewindvoerder dit doet leg je ook vast in het testament.

Uitsluitingsclausule

Soms bevat een testament ook een uitsluitingsclausule. Deze clausule bepaalt dat de nalatenschap geen onderdeel is van het huwelijk in gemeenschap van goederen van een erfgenaam. Kort samengevat sluit je hiermee schoonfamilie uit van de erfenis. Je erfgenaam behoudt zelf het geërfde vermogen als het huwelijk eindigt. De uitsluitingsclausule wordt meestal standaard in een testament meegenomen.

Wie zijn de erfgenamen zonder testament?

Als je ervoor kiest om geen testament te regelen, geldt bij overlijden het Nederlandse erfrech. Het erfrecht bepaalt dat er vier groepen erfgenamen zijn:

Met een codicil kun je dus wel een erfstuk aan een erfgenaam toewijzen. Dat is alleen mogelijk met voorwerpen uit je inboedel.

Testament wijzigen

Heb je ooit een testament laten opmaken, maar is dat alweer lang geleden? In de tussentijd kan er veel veranderd zijn. Misschien heb je kinderen gekregen, ben je gescheiden of is je financiële situatie flink veranderd. Overweeg dan om je testament te wijzigen.

Ook het wijzigen doe je bij een notaris. Je kunt een nieuw testament laten maken, maar ook het huidige aanvullen. Je notaris adviseert je hierover.

Aanvullend testament

Je kunt ook kiezen voor een aanvullend testament. Je voegt dan een hoofdstuk toe waarin nieuwe bepalingen staan. Bijvoorbeeld een nieuwe erfgenaam of uitbreiding van de bevoegdheden van de executeur.

Kosten testament wijzigen

Voor de kosten om je testament te wijzigen geldt hetzelfde als voor het opstellen: veel hangt af van de notaris die je kiest. Zoek een notaris in de buurt. En bedenk hoe belangrijk service en advies voor je zijn. Houd rekening met een bedrag van minimaal enkele honderden euro’s.

Kind onterven via testament

Heb je een verstoorde relatie met een erfgenaam? Het is bijvoorbeeld mogelijk om een kind te onterven via je testament. Als je geen testament hebt, is het kind volgens het erfrecht erfgenaam. In je testament leg je vast wie er wel en geen erfgenaam zijn. Als je kind ook kinderen heeft, erven zij in plaats van hun ouder. Je kunt ook je kleinkinderen onterven als je dat zwart op wit zet.

Legitieme portie

Een erflater kan zijn of haar kinderen niet helemaal onterven. In tegenstelling tot andere erfgenamen hebben kinderen namelijk recht op een deel van de nalatenschap. Dit deel noemt men de legitieme portie. De legitieme portie moet een geldbedrag zijn (en dus geen erfstuk), ter waarde van de helft van het erfdeel dat je kind volgens het wettelijk erfrecht zou ontvangen. Kinderen moeten hun legitieme portie binnen vijf jaar na het overlijden van hun ouder opvragen.  

Meer over de regels rondom onterven en de legitieme portie lees je op erfwijzer.nl/legitieme-portie. Daar vind je ook enkele handige voorbeelden.

Een testament maken voor een alleenstaande

Ben je alleenstaande en heb je geen kinderen? Ook dan geldt na je overlijden het wettelijke erfrecht. Je wettelijke erfgenamen erven. Als je dit wilt voorkomen, moet je een testament laten maken voor jou als alleenstaande. Je kunt dit bijvoorbeeld doen als je: