Wat kost studeren?

Het studentenleven: de kosten en uitgaven van studenten 

De informatie op deze pagina gaat over de uitgaven die bij je studie zelf horen. Bij studeren komen natuurlijk nog meer kosten kijken, zoals kamerhuur, boodschappen en reiskosten. Alles over die posten hebben we voor je verzameld op onze informatiepagina over kosten en uitgaven van studenten.  

Kosten hbo-opleiding of universiteit: collegegeld 

Laten we beginnen met de belangrijkste en grootste kostenpost: collegegeld. Er komen natuurlijk andere kosten bij, zoals studieboeken, studiewijzers of uitgaven voor extra materialen. Daar vertellen we later op deze pagina meer over. Ga er in ieder geval vanuit dat het studiegeld het grootste deel is van de totale kosten van jouw studie aan hbo of universiteit.   

Wat is collegegeld?  

Wat is collegegeld precies? In het hoger onderwijs (hbo en wo) wordt schoolgeld of lesgeld collegegeld genoemd. Het is het bedrag dat je per collegejaar betaalt aan de instelling waaraan je studeert. Er zijn twee soorten collegegeld: 

Wettelijk collegegeld  

Waarschijnlijk krijg jij te maken met wettelijk collegegeld. Dat wordt door de overheid bepaald. Het wettelijk collegegeld is van toepassing op onderwijsinstellingen die door de overheid worden gefinancierd. Dat zijn de meeste bekende aanbieders. Het wettelijk collegegeld is voor alle instellingen en opleidingen gelijk. De hoogte van het bedrag ligt in het algemeen net boven de € 2000. 

Jouw studie kost de onderwijsinstelling natuurlijk veel meer geld dan die € 2000. De overheid betaalt de rest.  

Instellingscollegegeld 

Er zijn in Nederland ook particuliere opleidingsinstellingen. Opleidingen aan deze instellingen worden niet gefinancierd door de overheid. Daarom mogen zij een hoger bedrag vragen dan het wettelijk collegegeld. Als je zo’n particuliere opleiding doet, betaal je instellingscollegegeld. De hoogte daarvan verschilt per instelling en opleiding.   

Hoogte collegegeld   

De hoogte van het wettelijk collegegeld wordt elk collegejaar aangepast. Het bedrag aan lesgeld ligt meestal net boven de € 2.000.  

Kosten mbo-opleiding: studiegeld 

Ga jij niet studeren aan een hbo- of wo-instelling, maar aan het mbo? Dan krijg je ook te maken met door de overheid bepaalde studiekosten. In het mbo heet dit lesgeld. Het wettelijk studiegeld in het mbo is een lager bedrag dan het wettelijk collegegeld in het hoger onderwijs.  

Als je je vóór 1 oktober weer afmeldt, dan hoef je geen studiegeld te betalen in het mbo. Begint jouw opleiding later in het collegejaar? Dan betaal je alleen studiegeld over de maanden die je ingeschreven was.   

Hoogte studiegeld in het mbo 

De hoogte van het lesgeld in het mbo is net als het collegegeld in het hoger onderwijs elk jaar anders. De verschillen zijn niet groot. Het lesgeld voor studiejaar 2023/24 is € 608.

Studiefinanciering  

Het collegegeld in hbo en wo en het lesgeld in het mbo is een aardige som. Voor de meeste studenten elk jaar weer een behoorlijke uitgave. Gelukkig hoef je dit bedrag niet helemaal zelf op te brengen. Vanuit de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) ontvang je studiefinanciering.

Basisbeurs weer terug

Sinds studiejaar 2023/2024 is de basisbeurs weer terug. Dat betekent dat zowel thuiswonende als uitwonende studenten weer een deel van hun studiefinanciering als prestatiebeurs krijgen. Deze wordt omgezet in een gift als ze binnen 10 jaar afstuderen. Voor sommige studenten is er een aanvullende inkomensafhankelijke beurs. Ook blijft het mogelijk om bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te lenen.

Compensatie

Ook worden studenten die onder het leenstelsel hebben geleend gecompenseerd. Elke student uit deze zogeheten 'pechgeneratie' kan een tegemoetkoming krijgen van € 359 per studiejaar, met een maximum van € 1.436. Dat bedrag krijgen ze als korting op hun studieschuld, of uitbetaald op hun rekening.

Gelukkig heb je ook als student, nu én straks, recht op een ‘studentenreisproduct’. Daarmee kun je in het weekend of doordeweeks gratis reizen met het openbaar vervoer. Daarnaast zijn er andere tegemoetkomingen en regelingen waar je misschien recht op hebt. Ook regelingen die niet alleen voor studenten gelden, zoals huurtoeslag en zorgtoeslag .

Meer over studiefinanciering

Kosten studieboeken  

Na collegegeld of lesgeld zijn studiematerialen de grootste kostenpost van een studie. Dat zit vooral in de studieboeken die je nodig hebt. Maar hoe duur zijn studieboeken precies? Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) houdt elk jaar een enquête onder studenten. Studenten geven aan per maand gemiddeld € 49 kwijt te zijn aan studieboeken en studiematerialen (Nibud Studentenonderzoek 2021). 

€ 49 per maand is best veel geld. Zeker als je bedenkt dat je een deel van de boeken maar voor één vak of semester gebruikt. Gelukkig zijn er manieren om hierop te besparen. Zoek bijvoorbeeld naar tweedehands studieboeken, via Marktplaats, Bol.com of een andere verkoper. Dat scheelt aanzienlijk in de prijs. 

Kun je jouw studieboeken niet tweedehands krijgen? Misschien is één van je ouders of een ander familielid lid van de bibliotheek. Of jij zelf. Daar zijn veel studieboeken ook te vinden. Wie weet mag je het boek een poosje lenen. Eventueel tegen een kleine vergoeding. En er zijn tegenwoordig ook websites die aanbieden om studieboeken te huren.  

Moet je jouw boek toch als nieuw kopen? Wees er dan zuinig op. Misschien kun je het boek weer verkopen als je het niet meer nodig hebt. Zo krijg je zelf een deel van het aankoopbedrag terug én help je een andere student aan een tweedehands studieboek. 

Kosten studeren in het buitenland  

De uitgaven waar je op deze pagina over kunt lezen, gaan over studeren in Nederland. Maar als je wilt studeren in het buitenland, wat zijn dan de kosten? Dat verschilt nogal per bestemming. Binnen de Europese Unie zijn de kosten van de studie doorgaans lager dan hier. In sommige landen – bijvoorbeeld heel Scandinavië – hoef je zelfs helemaal geen collegegeld te betalen! Houd wel rekening met verschillen in uitgaven aan wonen, leven en reizen. Kijk voor meer informatie over de kosten van studeren in het buitenland op wereldwijdestudenten.nl

De kosten van studeren in het buitenland zijn (veel) hoger als je een studie zoekt buiten de EU.    

Studiefinanciering in het buitenland  

Heb jij interesse om buiten Nederland te gaan studeren? Dit is alvast mooi meegenomen: je kan je studiefinanciering laten doorlopen als je tijdelijk naar het buitenland gaat, bijvoorbeeld voor een stage. Ook als je een volledige opleiding gaat volgen, behoud je soms je recht op studiefinanciering. Dat hangt af van het land en de opleiding.

En er is nog een leuk extraatje. Omdat je buiten Nederland niets hebt aan een studentenreisproduct (ov-kaart), krijg je in plaats daarvan een vergoeding. De ov-vergoeding is in 2023 € 120,96 per maand.

Studiebeurs buitenland 

Om de kosten van studeren in het buitenland nog verder terug te brengen, kun je onderzoeken of je misschien kans maakt op een studiebeurs. Er zijn honderden van dit soort beurzen, beschikbaar gesteld door overheden en instanties. Het is veel uitzoekwerk om een beurs te vinden. En ook het aanvragen is complex. Vaak moet je aan allerlei voorwaarden voldoen.   

Wil jij zoeken naar een studiebeurs om in het buitenland te studeren? Je kunt je zoektocht beginnen op wilweg.nl/beursopener of scholarshipportal.com.